Wielu ogrodników zastanawia się, czy te małe organizmy przynoszą korzyści, czy może szkodzą uprawom. Dżdżownice odgrywają kluczową rolę w ekosystemie glebowym, poprawiając jej strukturę i żyzność.

Przetwarzają materię organiczną, tworząc wartościowy humus. Ich aktywność sprawia, że podłoże jest lepiej napowietrzone i nawodnione. To naturalni sprzymierzeńcy każdego ogrodu.

Niektóre osoby postrzegają je jednak jako problem. Wiąże się to z mitami na temat przyciągania kretów czy niszczenia korzeni roślin. W rzeczywistości korzyści znacznie przewyższają ewentualne niedogodności.

W Polsce występuje kilka gatunków tych pożytecznych stworzeń. Każdy z nich ma nieco inne preferencje, ale wszystkie wpływają pozytywnie na jakość gleby. W kolejnych częściach przyjrzymy się temu dokładniej.

Czy dżdżownice to szkodniki czy sprzymierzeńcy ogrodu?

Wokół dżdżownic narosło wiele mitów, które warto obalić. Choć większość badań potwierdza ich korzystny wpływ, część ogrodników wciąż ma wątpliwości.

Dlaczego dżdżownice są często postrzegane jako problem?

Głównym powodem są odchody widoczne na trawnikach. Tworzą niewielkie kopczyki, które mogą zaburzać estetykę murawy. W rzeczywistości to znak zdrowej gleby.

Innym problemem jest związek z kretami. Te owadożerne ssaki często szukają pożywienia w miejscach bogatych w dżdżownice. To jednak nie one przyciągają krety, a obecność innych owadów.

Gatunki dżdżownic występujące w Polsce

W naszym kraju dominują trzy główne gatunki. Różnią się zachowaniami i preferencjami środowiskowymi.

Gatunek	Głębokość występowania	Produkcja biohumusu	Preferowane gleby
Lumbricus terrestris	20-50 cm	Wysoka	Próchnicze, wilgotne
Aporrectodea caliginosa	10-30 cm	Średnia	Umiarkowanie suche
Aporrectodea longa	30-80 cm	Niska	Glebę gliniaste

Każdy z tych gatunków wpływa pozytywnie na strukturę gleby. Najbardziej aktywny jest Lumbricus terrestris, który tworzy głębokie kanały.

Jakie korzyści przynoszą dżdżownice dla gleby i roślin?

Badania naukowe potwierdzają, że obecność dżdżownic przekłada się na lepsze plony. Ich działalność to prawdziwy cud natury, który warto docenić. Poznajmy konkretne korzyści, jakie niosą dla ekosystemu.

Napowietrzanie i spulchnianie gleby

Dzięki ruchom w podłożu, tworzą sieć kanalików o średnicy 2-10 mm. Zwiększa to infiltrację wody nawet o 90% według badań polowych. Korzenie roślin łatwiej penetrują tak przygotowane podłoże.

System tuneli poprawia również wymianę gazową. To kluczowe dla rozwoju pożytecznych bakterii tlenowych. Efekt? Zdrowsze uprawy i mniejsze ryzyko chorób.

Przetwarzanie materii organicznej

Te organizmy przyspieszają rozkład celulozy i lignin. Roczne tempo produkcji biohumusu wynosi 4-8 ton/ha. Proces ten zachodzi dzięki:

• Specjalnym enzymom w ich układzie pokarmowym
• Symbiozie z mikroorganizmami
• Optymalnemu nawilżeniu odchodów

Powstały humus zawiera nawet 3 razy więcej azotu niż zwykła gleba. To naturalny nawóz o przedłużonym działaniu.

Poprawa struktury i żyzności podłoża

Wydzieliny gruczołów skórnych stymulują rozwój mikrobiomu. Badania wykazują wzrost liczby pożytecznych grzybów o 40%. Lumbricus terrestris szczególnie efektywnie wpływa na:

• Retencję wody (nawet o 60% wyższa)
• Zawartość fosforu dostępnego dla roślin
• Redukcję filcu trawnikowego

Warzywa uprawiane w takiej glebie plonują średnio o 20-35% lepiej. Dotyczy to szczególnie marchwi, pomidorów i sałaty.

Kiedy dżdżownice mogą stać się uciążliwe?

Estetyka trawników czasem cierpi z powodu aktywności tych organizmów. Mimo ogromnych korzyści dla gleby, ich obecność może wiązać się z drobnymi niedogodnościami. Warto poznać te sytuacje, aby zachować równowagę w ogrodzie.

Problem odchodów na trawnikach

Na 1 m² murawy rocznie może pojawić się nawet 300 kopczyków. Powstają one w wyniku naturalnego cyklu żerowania. Odchody zawierają dużo wapnia i mają odczyn zbliżony do obojętnego (pH 6,5-7,5).

Badania pokazują, że częste koszenie zwiększa ich akumulację. Na boiskach piłkarskich mogą nawet uszkadzać nawierzchnię. Na trawnikach ozdobnych są bardziej widoczne niż na użytkowych.

Wpływ na estetykę murawy

Kopczyki zaburzają gładkość trawnika, szczególnie po deszczu. Rozkładają się jednak naturalnie w ciągu 2-4 tygodni. Szybsze usuwanie jest możliwe przez:

• Delikatne grabienie (nie niszczy darni)
• Stosowanie wertykulatora
• Kontrolę pH gleby (odczyn poniżej 6 redukuje aktywność)

Czy dżdżownice przyciągają krety?

To częsty mit. Krety żywią się nimi, ale nie są głównym powodem ich obecności. Szukają przede wszystkim larw owadów. Statystyki pokazują, że kretowiska występują równie często na obszarach z małą liczbą dżdżownic.

Warto pamiętać, że te organizmy to tylko część łańcucha pokarmowego. Ich rola w glebie jest nie do zastąpienia, nawet jeśli czasem wymaga to odrobiny cierpliwości.

Jak kontrolować aktywność dżdżownic w ogrodzie?

Odpowiednie zarządzanie populacją tych organizmów może przynieść korzyści bez naruszania równowagi ekologicznej. W ekstremalnych przypadkach warto zastosować metody regulacji.

Siarczan amonu obniża pH gleby do 5,2-5,5, redukując aktywność o 60-70%. Dawka 40-50 g/m² stosowana wiosną daje najlepsze efekty. To rozwiązanie dla profesjonalistów.

Piaskowanie trawnika zmniejsza aktywność o 40%. Warstwa 0,5 cm piasku kwarcowego poprawia drenaż i utrudnia tworzenie kanałów. Zabieg wykonuje się co 2-3 miesiące.

Wertykulacja na głębokość 1-2 cm rozbija kopczyki i napowietrza darń. Po zabiegu warto zastosować naturalne nawozy, by zachować żyzność gleby.

Pamiętaj – całkowita eliminacja nie jest celem. Chodzi o zachowanie równowagi między korzyściami dla roślin a komfortem użytkowania ogrodu.